Mali bir yandan Fransa’yla ilişkileri keserken diğer yandan da eski sömürgecisinin dilinden de kurtulmaya çalışıyor.
Cunta yönetiminin iktidarda olduğu Batı Afrika ülkesi, bölgedeki en popüler dil Bambara’yı yaygınlaştırmak için yapay zekayı kullanıyor.
Konuyu haberleştiren Washington Post, anadillerini yazılı görmeyen pek çok öğrencinin artık dizüstü bilgisayarlarla bu olanağa sahip olduğunu bildirdi.
Amerikan gazetesi, öğrencilerin okudukları metinlerin yapay zekayla Bambara gibi yerel dillerde oluşturulduğunun altını çizdi.
Geçen yıl Mali’deki cunta yönetimi Fransızca’yı resmi dil olmaktan çıkararak yerine Bambara’nın da aralarında olduğu 13 dili koymuştu. Ancak Fransızca okullarda ve devlet dairelerinde hâlâ konuşuluyor.
Eğitim Bakanlığı’ndan Séni Tognine halkın artık yerel dillere rağbet ettiğini savunarak 2023’te başlatılan RobotsMali adlı girişimle yapay zeka 140’tan fazla kitabı Bambara diline çevirdiklerini söylüyor.
RobotsMali ekibi, Küçük Prens’i yerel dillere çevirmektense yapay zekanın sıradan Malililerin hayatına ve kültürüne dair hikayeler yazmasını tercih ediyor.
Ortaya çıkan metin elden geçirilip Google Translate’le Bambara’ya çevriliyor. Tognine gibi uzmanlar çevirideki hataları düzeltiyor.
Ayrıca yine yapay zekayla metinlere uygun görseller üretiliyor.
Sonrasında da ChatGPT öğrenciler için okuduğunu anlama testleri hazırlıyor.
Washington Post, hiç okula gitmemiş ya da öğretimden erkenden kopmuş öğrencilerin Safo köyündeki bir sınıfta eğitim gördüğünü bildirdi.
10 yaşındaki Soko Coulibaly’nin Bambara’yı ilk kez gördüğünde “Ben bu işin içinden nasıl çıkacağım?” diyerek korktuğu ama birkaç dersten sonra evde konuşulan dilin yazısını çözmekte zorlanmadığı aktarıldı.
Bill ve Melinda Gates Vakfı’nın bir süre fonladığı programda eğitim almadan önce bilgisayar görmediğini anlatan Coulibaly, okuduğu hikayelerin nasıl üretildiğini öğrenince büyülenmiş:
“Bilgisayarla pek çok şey üretebiliyorsunuz. Dünyayla ilgili bilgileri var.”
1960’ta Fransa’dan bağımsızlığını kazanan Mali’de yaşayanların yüzde 70’i okumayı ya da yazmayı bilmiyor. 21 milyonu aşkın kişinin yaşadığı ülkede 70’ten fazla dilin konuşulduğu tahmin ediliyor.
ChatGPT gibi yapay zeka platformları, Afrika’da konuşulan bine yakın dil için bir şans olabilir. İngilizce ve Etiyopya dillerini birbirine çevirmek üzere makine öğrenimini kullanan bir girişim başlatan Asmelash Teka Hadgu bu konu hakkında şöyle konuşuyor:
“Bu projeler doğru yapılırsa eğitime erişimi demokratikleştirmek için muazzam potansiyele sahip.”
